XIX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina to wydarzenie, na którym młodzi artyści mierzą się nie tylko z muzyką Chopina, ale także z własnymi oczekiwaniami i wyzwaniami. Kluczowym elementem rywalizacji jest wybór instrumentu, który staje się cichym bohaterem tych zmagań. Uczestnicy Konkursu, którego pierwszy etap rozpoczął się 3 października, mają do dyspozycji fortepiany kilku renomowanych marek.
Wśród instrumentów dostępnych dla pianistów podczas tegorocznej edycji znajdują się najwyższej klasy modele pięciu firm: Steinway, Yamaha, Kawai, Fazioli oraz C. Bechstein.
Dostępne marki i ich unikalne cechy
Każdy z fortepianów oferowanych podczas Konkursu wyróżnia się unikalnym charakterem dźwięku, specyficzną ciężkością klawiatury, dynamiką gry oraz możliwościami interpretacyjnymi.
1. Steinway D-274
Fortepian Steinway D-274 uchodzi za instrument wszechstronny, zapewniający szeroką paletę barw oraz dużą rezerwę dynamiczną. Jest często postrzegany jako instrument uniwersalny, z mocnym dołem i nośną górą. Wiadomo że fortepiany tej marki po raz pierwszy pojawiły sie już podczas II Konkursu Chopinowskiego w1932 roku. Podczas poprzedniej edycji Konkursu w 2021 roku, Steinway był najczęściej wybieranym instrumentem, sięgnęło po niego aż trzy czwarte uczestników (64 osoby). Grał też na nim Seong-Jin Cho zwycięzca XVII Konkursu Chopinowskiego w 2015 roku.
2. Yamaha CFX
Model Yamaha CFX jest ceniony przez artystów za klarowność i równomierne brzmienie w różnych rejestrach, a także za szybki atak dźwięku. Na Konkursie Chopinowskim można ich słuchać od 1985 roku. Yamaha CFX była najczęściej wybieranym fortepianem przez uczestników XVII Konkursu Chopinowskiego w 2015 roku. Wśród laureatów poprzednich edycji Konkursu znajdują się miłośnicy tego instrumentu. Na fortepianie marki Yamaha grał m.in. Charles Richard-Hamelin laureat II nagrody XVII Konkursu Chopinowskiego z 2015 roku.
3. Shigeru Kawai SK-EX
Model Shigeru Kawai SK-EX charakteryzuje się aksamitnym brzmieniem, bardzo czułą mechaniką i responsywną klawiaturą. Jest opisywany jako instrument bardziej „aksamitny”. Na Konkursie Chopinowskim fortepiany tej marki zadebiutowały na XI edycji konkursu razem z Yamahą w 1985 roku. Mimo że jego popularność stale rośnie, w edycji 2021 był wybierany najrzadziej. Grał na nim m.in. Alexander Gadjiev laureat II nagrody XVIII Konkursu Chopinowskiego w 2021 roku.
4. Fazioli F278
Włoska wytwórnia Fazioli, założona przez Paolo Fazioliego w ostatnich dekadach XX wieku, wyróżnia się przejrzystością oraz precyzją, co pozwala na bardzo finezyjne kształtowanie barwy dźwięku. Instrument ten bywa kojarzony z „szklistą” górą. Po raz pierwszy fortepiany tej marki pojawiły się na XVI Konkursie Chopinowskim w 2010 roku. To właśnie na fortepianie marki Fazioli (o długości 278 cm) grał zwycięzca XVIII Konkursu Chopinowskiego w 2021 roku, Bruce Liu. Na fortepianie tej marki grał również laureat III nagrody Martín García García czy laureatka V nagrody Leonora Armellini.
5. C. Bechstein D-282
Do Konkursu po prawie 50-letniej przerwie powraca instrument koncertowy C. Bechstein D-282, którego producent ma długą historię sięgającą 1853 roku. Fortepiany Bechstein były niegdyś najczęściej wybieranymi instrumentami w pierwszych edycjach Konkursu Chopinowskiego, zarówno przed, jak i tuż po II wojnie światowej. Model D-282 wyróżnia się dużą klarownością, elegancką artykulacją i śpiewną górą.
Trudny proces wyboru
Decyzja o wyborze instrumentu jest kluczowym etapem przygotowań do występu. Pianiści mają na nią bardzo ograniczony czas – zaledwie piętnaście minut na przetestowanie wszystkich dostępnych fortepianów. W tym krótkim czasie, na sali koncertowej Filharmonii Narodowej w Warszawie, uczestnicy sprawdzają wiele aspektów: ciężar i głębokość klawisza, responsywność repetycji oraz reakcję instrumentu na pedalizację. Różnice między fortepianami najmocniej słychać w projekcji dźwięku (nośność fortissimo), klarowności faktury, kolorze górnych dźwięków oraz sprężystości basu. Wybór instrumentu musi najlepiej odpowiadać stylowi gry pianisty i pozwalać mu wydobyć pełnię ekspresji z utworów Chopina.
Podczas testowania instrumentów na Sali Koncertowej mogą przebywać wyłącznie technicy reprezentujący poszczególne marki oraz osoby upoważnione przez Dyrektora Konkursu. Ci drudzy dostarczają instrumenty i zapewniają najlepszych techników i stroicieli, co jest odwiecznym elementem konkurencji między wytwórcami fortepianów sięgającej XIX wieku.